De rode draad

Wat zegt het nieuws van de dag over onze werkelijkheid?

Scroll vandaag door het nieuws en je krijgt het gevoel dat je in een slecht toneelstuk zit – één waarin de regisseur telkens hetzelfde plotje opvoert, maar dan met nieuwe rekwisieten. Boeren blijken “onder het stikstofplafond” te zitten, maar Den Haag wil nóg strengere normen. Bezorgde politici hameren op draconische “desinformatie-wetten” om zogenaamd de democratie te redden, terwijl ze in feite de vrijheid van meningsuiting wurgen. Het Kamerdebat over de asielwet ontspoort in een ordinaire knokpartij, waarna dezelfde Kamerleden beweren dat nóg meer regels de redding zijn. PVV’ers zien demonstratierecht worden misbruikt terwijl echte criminaliteit blijft liggen. En ondertussen kraait de monarchie mee in een spotvideo tegen Trump – een routineuze vernedering die moet laten zien wie er wél deugt.

Welkom bij de polonaise van de macht: iedere kop heeft een andere melodie, maar ze marcheren allemaal in hetzelfde tempo.

De grote leugen

Die maat heet “lever vrijheid in, dan ben je veilig.”
Het is een oud deuntje: politici, NGO’s en talking heads verkondigen dat er een existentiële bedreiging op de loer ligt – klimaat, Rusland, nepnieuws, “spoedzoekers”, noem maar op – en dat slechts één remedie overblijft: méér regels, méér toezicht, méér belastinggeld, méér overheidsmacht. Wie bezwaar maakt, krijgt het etiket “onverantwoordelijk”, “extreemrechts” of “desinformeerder” opgeplakt. Zo wordt angst gesluierd als voorzichtigheid en controle verkocht als zorgzaamheid.

• Boeren moeten inleveren “voor het milieu”, ook al tonen cijfers dat hun uitstoot daalt.

• Windmolens overspoelen de Noordzee “voor de planeet”, terwijl visserij en maritieme veiligheid creperen.

• Desinformatiewetten zouden “onze democratie beschermen”, maar leggen de waarheid in handen van fact-checkers met partijkleuren.

• Asielwetten worden zo ver uitgehold dat niemand nog verantwoordelijk is als de boel explodeert – maar jij mag niet klagen, want “menselijk.”

• Booking.com manipuleert prijzen, maar schermt met “voordeel voor de consument.”

• Extinction Rebellion schrijft mee aan burgerpanels en noemt dat “participatie”, alsof burgers daar zélf om vroegen.

• CIA-onthullingen bevestigen Trumps gelijk, maar de media schuift dat stilletjes onder het tapijt om je vertrouwen in hun narratief te behouden.

In elk geval zie je dezelfde refreinregels: we doen het voor jouw eigen bestwil; geef wat vrijheden op, slik wat minder transparantie, dan komt alles goed. Dat is geen prille misvatting meer – het is een principe, een principaat dat zich voedt met onze bange reflex.

Waarom het werkt

Angst verkoopt. Het verkoopt kranten, zet talkshows op turbo en levert politici macht die ze nooit vrijwillig afstaan. Maar angst werkt alleen zolang wij toestaan dat zij het frame bepalen. Zodra je de onderliggende leugen uitspreekt – “controle vermomd als zorgzaamheid” – valt het masker af en zie je een simpele machtsverslaving.

En nu?

Geen rooskleurig einde, geen utopisch plan. Een columnist legt bloot, hij dirigeert niet. Maar één vraag blijft prikkelen: hoe lang laten we ons nog wijsmaken dat vrijheid een luxe is, in plaats van het fundament? Zolang dat antwoord uitblijft, zal de macht vrolijk blijven doordenderen op dezelfde dwingende maat.